Een westfaalse stad stelt zich voor: Frethenna,
Vrethen, Frehde, Vredena, Vreede, Vreeden, veelvoudig, maar
in de kern toch constant, zo presenteert zich de naamgeving
van de huidige stad Vreden in de loop van de eeuwen. De eerste
schriftelijke vermelding is te vinden in de Xantener Annalen
van het jaar 839.
Vertaling van "Die Geschichte der Stadt Vreden"
- van de heer Dr. Hermann Terhalle, soms aangevuld met extra
informatie.
Bodemvondsten wijzen op jagers- en verzamelaarsgroepen
aan de rand van het Zwillbrocker Venn gedurende de Oude Steentijd
(Paleolithicum, tot 8000 v. Chr.)
4.500 v. Chr.
Keramiek vondsten wijzen op een nederzetting
in Vreden-Ammeloe uit de middensteentijd (Mesolithicum, 8000-
4000 v. Chr.)
vanaf ca. 3.300 v. Chr.
Volgens pollenonderzoek moet met het opzetten
van permanente nederzettingen rekening gehouden worden.
500 - 300 v. Chr.
Opgravingen aan de Stadlohner Straße
leggen nederzettingen van de latere en middelste voorromeinse
IJzertijd (700 - 0 v. Chr.) bloot.
1e eeuw n. Chr.
Opgravingen aan de Stadlohner Straße
wijzen op een boederij uit de eerste eeuw n. Chr.
7e en 8e eeuw n. Chr.
Dezelfde opgravingen wijzen op een Saksische
nederzetting in Großemast aan de oever van de Berkel.
Opname van Saksen in het Frankische Rijk van Karel de Grote
en daarmee begin van de historische overlevering.
De Saksen behoorden tot de laatste Germaanse stammen, die
werden gekerstend. Het katholieke geloof was vanuit Rome in
Ierland terecht gekomen en van hieruit trokken de eerste missionarissen
via Engeland naar noord Europa - Bonifatius en Willibrord
zijn belangrijke figuren in dit deel van Europa. Het katholieke
geloof werd met het zwaard naar de Saksen gebracht door de
Franken. In 763 verslaat Karel de Grote de Saksen en laat
4500 vooraanstaande Saksen om het leven brengen. Uiteindelijk
onderwerpen de Saksische aanvoerders Alboin en Windukind zich
en laten zich dopen. Karel de Grote wordt in het jaar 800
door Paus Leo III tot keizer van het Heilige Roomse Rijk gekroonden regeert zijn rijk vanuit Aken.
De Xantener Annalen noemen als een van de
belangrijke gebeurtenissen van het jaar 839 het overbrengen
van de relikwieën van de heilige Felicissimus en Agapitus
en van de heilige Felicitas naar Vreden. Klaarblijkelijk is
dit de afsluiting van de stichting van het kapittel Vreden
door een graaf Walbert, die hier zijn begraafplaats heeft
en gerelateerd is aan de familie van Windukind.
1016
Tweede vermelding van Vreden, als hier de
vermoorde Graaf Wichmann bij zijn voorvaderen bijgezet wordt.
Deze Billungse graaf heeft na de dood van keizer Otto III
in Italië de rijksinsignes weer naar Duitsland gebracht.
1024
De nieuw gekozen koning Konrad II wordt op
zijn koninklijke rondreis door de abdissen Adelheid van Vreden
en Sophia van Essen, dochters van keizer Otto II en zusters
van de overleden keizer Otto III in "Frethenna praeclara"
(in het broemde Vreden) hartelijk ontvangen.
1e helft van de 11e eeuw.
Oprichting van de nu nog bestaande laat-teutoonse
hallencrypte van de kapittelkerk.
1085-1100
Oprichting van de huidige kapittelkerk onder
aartsbisschop Leimar van Bremen, die door keizer Hendrik IV
in 1085 aan het klooster Vreden geschonken is.
13e eeuw.
Op de plaats van de huidige Georg-kerk ontstaat
een laat-romaanse vierde kerk. Hiervan is het laat-romaanse
portaal behouden. Deze bevindt zich sinds 1950 aan de huidige
kapittelkerk.
1252
De aartsbisschop van Keulen en de bisschop
van Münster verplichten zich om Vreden als stad uit te
bouwen en te versterken. Het stadszegel met de apostels Petrus
(voor Keulen) en Paulus (voor Münster), alsmede het Keulse
kruis en de balk van Münster herinneren daar aan.
In een vete tussen Münster en Gelre
vernietigt Reinoud van Gelre het Münster-deel van de
stad Vreden, dat niet meer opgebouwd wordt, tegenwoordig Altstadt.
1369
De Vredense Abdis Adelheid van Bentheim staat
de boerengemeenschap Ammeloe de bouw van een kapel toe, waar
omheen zich het dorp Ammeloe, de "Ammelske Kring, vormt.
1380
Om Vreden wordt een landweer opgeworpen,
dat grote delen van het kerspel omvat.
1382
Versterking van de stad Vreden door de bouw
van een stadsmuur en het opwerpen van een "Butenwall"
en de aanleg van de singelgracht als buitenste stadsgracht.
1389
De bisschop van Münster sticht in het
noorden van de stad een burcht.
1451-1455
Meervoudige belegering en inname van Vreden
in het kader van de Münsterse bisdomstwisten.
1470
Vreden wordt onder Coesfeld als Hanzestad
lid van de Hanze.
1471
Het vicariaat van de Heilige Geest wordt
opgericht. Deze is verbonden met de in het jaar daarvoor opgerichte
"Gasthaus zum Heiligen Geist", het armenhuis van
de stad.
1489
De Vredense meestersmid Gerhard Bulsink maakt,
wellicht in opdracht van het weversgilde, voor de Georg-kerk
de prachtige Maria-kroonluchter. Deze bevindt zich tegenwoordig
in de kapittelkerk.
1504
Het driebeukige langschip van de laat-gotische
hallenkerk, die op de plaats van de laat-romaanse kerk is
gebouwd, wordt ingewijd. De inwijding van het koor had reeds
eerder plaats gevonden. Deze kerk wordt in 1945 verwoest en
vervangen door de huidige Georg-kerk.
1507
Uit dit jaar stamt de oudste overgebleven
rol van het Vredense weversgilde, één van de
later vijf gilden.
rond 1520
De Vredense burgerij geeft in Antwerpen opdracht
voor het prachtige Vleugelaltaar van de Georg-kerk.
1580
Voor het eerst wordt het Vredense lepra-huis
genoemd.
De godsdienstige en politieke verdeeldheid
in het begin van de 17e eeuw leidde tot de vorming van verbonden,
zoals de Protestantse Unie (1608) en de Katholieke Liga (1609).
In de daarop volgende Dertigjarige Oorlog probeerden de Habsburgse
- katholieke - keizers tevergeefs hun macht te herstellen.
Grote delen van Duitsland werden in de oorlog verwoest, de
bevolking werd vrijwel gehalveerd door oorlog, honger en ziekte.
Tot 1648 lijden de stad en vooral de boeren gemeenschappen
onder de gevolgen van de 80-jarige oorlog in Nederland (1568-1648),
resp. de 30-jarige oorlog in Duitsland (1616-1648).
1598
Spaanse troepen slaan, net zoals in de andere
steden van het Münsterland, in de winter 1598/99 ook
in Vreden hun winterkwartier op. De Müürhahn-bronnen
herinneren aan die spaanse bezetting.
1600
Vreden neemt samen met Ahlen, Beckum, Bocholt,
Borken, Haltern, Münster, Telgte en Werne deel aan de
laatste Westfaalse Stedenbond ter handhaving van de oude rechten.
1619
De abdis Agnes van Limburg-Stirum schenkt
de kloosterkerk het prachtige Hongerdoek, dat zich tegenwoordig
achter in de kapittelkerk bevindt.
1623
Keizerlijke troepen nemen met geweld de
stad Vreden in, dat een bezetting door de Katholieke Liga
afgewezen had. Vorst-bisschoppelijke commissarissen trekken
in een strafgerecht de stad diverse privileges in.
De Vredense boerengemeenschappen zijn marsgebied
van een spaanse ontzettingsmacht van het door Staatse troepen
belegerde Groenlo.
1632
Met de Recessus Restitutorius krijgt Vreden
zijn privileges in verminderde vorm terug. De raadsverkiezingen
en vele andere zaken benodigen vanaf nu de vorst-bisschoppelijke
goedkeuring (Absolutisme).
1633
Hessische troepen bezetten met een korte
onderbreking tot 1650 Vreden. De verdedigingswerken worden
versterkt.
1641
Stichting van het Franciscaanse Observantenklooster,
dat in 1648 tot een zelfstandig Convent opgewaardeerd wordt.
Uit Oldenzaal in de Nederlanden verdreven
clarissen krijgen van vorst-bisschop Christoph Bernhard het
vestigingsrecht in Vreden. Tegenover het Observantenklooster
stichten ze hun klooster met een kapel. Kerstmis 1651 viert
Pater Georg Philippi van het Bocholtse Minoritenklooster voor
de in het nauw gebrachte Nederlandse katholieken onder de
vrije hemel de nachtmis. Het is het geboorteuur van het klooster
en de kerk van Zwillbrock, dat in 1670 een zelfstandig Convent
met een Guardian aan de leiding wordt. Tot aan de versoepeling
van de antikatholieke wetgeving en de herinvoering van de
katholieke eredienst in de Nederlanden aan het einde van de
17e eeuw verzorgen de Zwillbrockse Minoriten vele parochies
in het Nederlandse grensgebied, dat toen nog tot het bisdom
Münster behoorde (zie ook de
geschiedenisvan Zwillbrock
). Tot aan het begin van de 19e eeuw blijven
de oude grenzen van het bisdom bestaan. Door een pauselijke
brief, de Salute Animarum, van 1821 worden de grenzen van
het bisdom aangepast aan de politieke grenzen.
1652
Met het gereedkomen van de Vredense Berkelsluis
is de scheepvaart ook boven Vreden mogelijk, nadat het eerste
Berkelschip uit Nederland in 1646 de Langebrücke in de
boerengemeenschap Crosewick bereikt had. Na 20 jaar vervallen
de sluizen, waarmee voor 100 jaar de Berkelscheepvaart stilligt.
1677
Stichting van het Gymnasium Georgianum door
de Franciscaanse Observanten. Sinds het midden van de 18e
eeuw is het gymnasium voorzien van een scholastisch - filosofische
leergang. Nadat het gymnasium in 1815 tot een Progymnasium
gedegradeerd wordt, is het sinds 1965 ween een volledig gymnasium.
1697
Oprichting van de kapel Mariabron in de Vredense
boerengemeenschap Kleinemast door de Kanunnik Johann Bernhard
Abbing.
1699
Oprichting van een Barok herenhuis (tegenwoordig
stadhuis van de stad Vreden) op de plaats van de vervallen
vorst - bisschoppelijke burcht.
1717
Vorst-bisschop Franz Arnold legt de eerste
steen voor de nieuwbouw van de kloosterkerk van Zwillbrock.
1706 - 1753
De Westfaalse geleerde en geschiedkundige
Jodocus Hermann Nünning is scholaster van het kapittel
Vreden.
1756
In het huidige kerkdorp Lünten wordt
een eerste kapel gebouwd. Op de plek bevindt zich nu het oorlogsmonument.
1766
De sinds vele eeuwen onveranderde grens tussen
het vorst-bisdom Münster en het hertogdom Gelre wordt
overeenkomstig de Burlose Conventie van 29 oktober 1765 met
grensstenen gemarkeerd. Hiervan zijn er tegenwoordig nog vele
terug te vinden.
1772
Hernieuwde bouw van de Berkelsluis om de
Vredense watermolen te ontwijken, om de weer opgeleefde Berkelscheepvaart
ook op de Oberberkel uit te oefenen.
Vreden wordt door de Franse troepen enkele
dagen bezet en geplunderd. Na hun terugtrekking wordt door
de burgerij het hiernaar genoemde "Franzosenbild"
opgericht.
1802
Vreden komt na opheffing van het vorst-bisdom
Münster bij de uit de oude ambten Ahaus en Bocholt gevormde
vorstendom Salm.
1803
Het kapittel Vreden en de drie kloosters
(Franciscaanse Observanten en Clarissen in de stad evenals
de Franciscaanse Minoriten in Zwillbrock) kunnen met beperkingen
blijven bestaan.
1808
De Joodse gemeenschap in Vreden sticht een
synagoge.
1811
Vreden behoort conform het Franse senaatsbesluit
van 13 december 1810 samen met het vorstendom Salm tot het
keizerrijk Frankrijk. Administratief telt Vreden tot kanton
Ahaus, deze tot Arrondissement Steinfurt, dat weer onderdeel
van het departement Lippe is met hoofdstad Münster. Gevolg
hiervan is de definitieve opheffing van de kloosters en de
gilden, emancipatie van de joden, invoering van het metrische
stelsel en de Franse munteenheid. Een verwoestende brand vernietigd
in augustus het grootste deel van de stad.
1813
Na de nederlaag van Napoleon bezetten in
de herfst Pruisische troepen het Münsterland en daarmee
ook Vreden.
1815
Overeenkomstig de besluiten van het Weense
Congres behoort Vreden tot het koninkrijk Pruisen. De provincie
Westfalen, het regeringsdistrict Münster en Kreis Ahaus
worden gevormd.
1828
Oprichting van de Vredense leerfabriek. Dit
was tot 1983 de oudste industrie van de stad.
In de eerste fases van de industriële
revolutie worden de weefgetouwen die thuis veel gebruikt worden,
vaak om inkomsten aan te vullen, nutteloos doordat Engelse
stoffen voor veel lagere prijzen op de markt komen. Vooral
de thuiswerkers in Westfalen en Osnabrück worden hierdoor
getroffen. Als gevolg hiervan verlaten vele boeren uit deze
regio hun land gedurende de 30-er en 40-er jaren van de 19e
eeuw. Deze tendens wordt nog versterkt doordat in regio's
als noord-west Duitsland de eerstgeborene voorrang heeft bij
de vererving van bezittingen, waardoor later geborenen soms
nauwelijks een bestaan op konden bouwen.
1840
Hoogtepunt van de Berkelscheepvaart. 737
geladen schepen en 385 houtvlotten verlaten Vreden in de richting
van Nederland.
1841
Stichting van de Vredener Sparkasse. Dit
is de oudste in de huidige Kreis Borken en de twee na oudste
van het Münsterland.
1854
Oprichting van het ziekenhuis Vreden in het
voormalige abdijgebouw. Dit is het eerste ziekenhuis in het
toenmalige Kreis Ahaus.
1857
Opnieuw vernietigd een verwoestende en catastrofale
brand een groot deel van de stad en wordt deze teruggeworpen
in zijn wetenschappelijke ontwikkeling.
1859
Eerste steenlegging voor de bouw van de evangelische
kerk. Op deze plek wordt in 1975 het nieuwe gebouw van de
evangelische gemeente ingewijd.
1873
Oprichting van de fabriek voor goudwaren
van de gebroeders Niessing. Deze bestaat nog steeds en is
naast de vervaardiging van sieraden de grootste trouwringenfabriek
van Europa.
1875
Oprichting van de spinnerij - weverij Huesker
in Vreden.
1890
Staken van de Berkel scheepvaart.
1895
Rond de kapel van Lünten zijn verschillende
huizen gebouwd.
1896
De oude abdijmolen wordt omgezet in een electriciteitscentrale
om licht- en sterkstroom op te wekken.
1902
Met de opening van de Westfaalse Noordspoorweg
krijgt Vreden een aanluiting op het spoorwegnet.
1906
De kapel in Lünten wordt afgebroken
en er wordt een nieuwe kerk gebouwd. Hierna ontwikkelt Lünten
zich geleidelijk tot een dorp.
1933
Bij de Reichstag verkiezingen in maart krijgt
de NSDAP en de stad Vreden 18,8 % en in de gemeente Ammeloe
13,1 % van de geldige stemmen.
1937
Bisschop Clemens August van Galen houdt in
Vreden op 17 november één van zijn beroemde
preken tegen het nationaal-socialistische wereldbeeld.
Vanaf januari worden legereenheden ter voorbereiding
op de inval in Nederland in Vreden ingekwartiert.
1945
21 Maart: bombardementen verwoesten 40% van
de binnenstad. Meer dan 200 doden zijn te beklagen.
31 Maart: intocht van Britse troepen in Vreden.
1952
Vreden viert het 700-jarige stadsjubileum,
als het ware als teken dat de stad weer uit de puinhopen opstaat.
1964
Als de kerk in Lünten te klein wordt,
wordt deze met twee zijbeuken uitgebreid. Door de voortdurende
uitbreiding ontwikkelt Lünten zich steeds meer. Momenteel
heeft Lünten 1250 inwoners.
1965
Uitbouw van het stedelijk progymnasium tot
een Gymnasium Georgianum.
1969
In het kader van de gemeentelijke herindeling
in NRW worden de stad Vreden en de gemeente Ammeloe tot een
nieuwe stad Vreden samengevoegd.
70-er en 80-er jaren
Opmerkelijke diversificatie van de industrie
in Vreden. Zowel onderdelen van de medische industrie als
staal-, machinen- en voertuigbouw leveren de meeste arbeidsplaatsen
op.
1977
De nieuwbouw van het Hamaland museum wordt
geopend.
1977/78
Studenten van de Folkwangschule Essen maken
gedurende een kunstenaarssymposium in Vreden zeven beelden,
die aansluitend in de stad opgesteld worden.
1983
Oprichting van de Rozenkrans kruisweg aan
de Ellewicker Diek, die op een bijna 300-jarige traditie terug
te voeren is. De beelden worden gemakt door pottenbakster
Miriam Cappel.
De kerkgemeente en de stad vieren dat 1150
jaar geleden Vreden het eerst genoemd is. Aan dit feestjaar
herinneren de Kreuzgarten tussen kloosterkerk en stadsgracht,
waarvan de kruisweg beelden gemaakt zijn door de kunstenaar
Josef Baron.
Op 11 augustus bezoekt minister-president Johannes Rau destad.
1990
Partnerschap met Elsterwerda in Brandeburg.
1993
De grenscontroles vervallen vanaf 1 januari.
De drie grenskantoren in Gaxel, Zwillbrock en Oldenkott zijn
niet meer bezet.
1994
Opening van het Heimathaus in Vreden-Ammeloe.
1998
De nieuwe Realschule begint aan het begin
van het schooljaar 1998/99 met lessen en krijgt in 2001 de
naam Hoimar-von-Ditfurth Realschule.
12 september 1999
Einde van de dubbele gemeentelijke top met de ceremoniële burgemeester
en de verantwoordelijke stadsdirecteur. Verkiezing van Hermann
Pennekamp tot de eerste verantwoordelijke burgemeester van
de stad Vreden.
Een omvangrijke totaalweergave biedt:
Terhalle, Dr. Hermann, Vreden an der Jahrtausendwende, Vreden,1999
(Beiträge des Heimatvereins Vreden zur Landes- undVolkskunde Band 50)
De omvangrijke uitgaven van de Heimatverein worden samengevaten met steekwoorden ontsloten in:
Die Veröffentlichungen des Heimatvereins Vreden, samengestelddoor Dr. Hermann Terhalle, Vreden 1999
(Beiträge des Heimatvereins Vreden zur Landes- undVolkskunde Band 57)
Nog altijd belangrijk vanwege de weergave van de economischegeschiedenis en het verenigingswezen is:
Vreden nach 1150 Jahren, hg. von der Stadt Vreden aus Anlaß
der urkundlichen Ersterwähnung vor 1150 Jahren, Vreden,1989